گفتگوی فارس با بزرگ آقای شهرزاد
نباید وارد مقایسه زنده یاد علی حاتمی و حسن فتحی شویم
کارگردان «شهرزاد» چیزی کم ندارد
علی نصیریان گفت: شاید بتوان شباهتهایی بین زندهیاد علی حاتمی و حسن فتحی پیدا کرد اما او کار خودش را میکند و چیزی کم ندارد. این دو از دو نسل متفاوت هستند.
به گزارش خبرنگار سینمایی فارس، علی نصیریان بازیگر نقش «بزرگ آقا» در مجموعه «شهرزاد» که مدتی است در شبکه نمایش خانگی توزیع میشود با اقبال خوب مخاطبان روبهرو شده است از وی در ارتباط با اینکه آیا به نظرش شهرزاد اتفاق ویژه ای در شبکه نمایش خانگی محسوب میشود و میتواند دوباره اطمینان را به مخاطب زخم خورده این شبکه برگرداند و این که آیا دلشن نمیخواست این فیلم در رسانه فراگیرتری همچون رسانه ملی پخش میشد گفت:
ای کاش در سدا و سیما شرایطی به وجود میآمد که این مجموعه در آن جا به نمایش در میآمد. از یک طرف من احساس می کنم که خیلی هم خوب است که بخش خصوصی وارد عرصه ساخت چنین آثاری شده است که البته حمایت هم باید بشود.
سدا و سیما کار تولیدی نکند
وی در ادامه افزود: تا بتواند ارتباط بهتری با مخاطب برقرار کند. واقعا همه جا گفتم باز هم میگویم بهتر است تولید در دست دولت نباشد و سدا و سیما به جز مسایل خبری و…. تولید نداشته باشد. کار تولیدی نکند و این کار را به کنندگان این عرصه واگذار کند. کسانی که در بخش خصوصی تولید میکنند را دریابد مثلا اگر اثر خوب و با کیفیتی ساخته شده است آن را از آنها بخرد. بهترین راهی که به نظرم می رسد همین است.
بخش خصوصی به فکر هزینه و کیفیت اثر خواهد بود
او همچنین اظهار داشت: وقتی بخش خصوصی وارد عرصه تولید میشود هم به صرفهتر کار میکند و وارد هزینههای اضافی نمیشود و هم به دلایل دیگری مانند اینکه هزینه ها از جیب شخصی است در کیفیت دقت زیادی میکند تا بتواند مخاطب حداکثری را جذب کند.
نباید وارد مقایسه زنده یاد علی حاتمی و حسن فتحی شویم
کارگردان «شهرزاد» چیزی کم ندارد
نصیریان بازیگر پیشکسوت سینما تیاتر و تلویزیون که با مرحوم علی حاتمی نیز همکاری داشته است درباره برخی از اظهار نظر ها مبنی بر این که شاید حسن فتحی نزدیکترین کارگردان به لحاظ کاری به علی حاتمی است گفت: شاید بتوان گاهی شباهتهایی بین این دو کارگردان پیدا کرد اما به هر حال هر دوی این کاگردانان از دو نسل متفاوت هستند. علی حاتمی شکل خاص خود را در کار کردن داشت و حسن فتحی هم کار خودش را میکند و نگاه خود را در کارهایش دنبال میکند. البته لزومی ندارد که وارد مقایسه این دو کارگردان و آثارشان بشویم برای اینکه هر کس کار خودش را انجام میدهد.اگر بخواهیم ارزش گذاری کنیم به نظرم حسن فتحی چیزی کم ندارد. نسل بعدی در کل چیزی کم ندارند.
موفقیت یک مجموعه یک علت ندارد
بازیگر فیلم سینمایی «گاو» درباره دلیل استقبال مخاطبین از مجموعه «شهرزاد» در شبکه نمایش خانگی گفت: علت توفیق و موفقیت مجموعه «شهرزاد» یک چیز نیست. بلکه چندین عامل دست به دست هم داده است تا این مجوعه مخاطب پسند شود. ابتدا باید به فیلمنامه اشاره کنم و دیگری کارگردان است در مجموعه تمام عوامل به درستی در جایگاه خود قرار گرفته بودند. انسجام گروهی که در کل مجموعه وجود داشت قطعا از نقاط قوت این مجموعه به حساب میآید.
گفتگوی دوم با بزرگ آقا – بانی فیلم
یک فنجان چای با علی نصیریان – بخش نخست
مثل شاگرد كلاس اول
شناسنامهاش عددی بیش از هشتاد سال را نشان میدهد اما کماکان پر انرژی و پر انگیزه است. سبک و نگاهش به بازیگری کاملا جدی و نقش در مشتش کارگردانی میشود. هنوز قوی و پر صلابت قدم بر میدارد. سالها کار تیاتر و تجربه بازی در سینما و تلویزیون به او یاد داده کاراکتر چگونه شکل میگیرد، چگونه جذاب میشود و چگونه در دل یک درام متبلور میشود.
بازیگر سریالهای «جلال الدین»، «قاب خاطره»، «زمین انسانها»، «پرواز در حباب»، «نیمه گمشده»، «تصمیم نهایی» و نقش قاضی شارع «سربداران» را در کارنامه دارد. جزو بازیگرانی است که در این عرصه نویسندگی و حتی کارگردانی (تله تیاتر) را تجربه کرده است و با شناخت کامل از ابزار سینما و تلویزیون و حتی بازیگری امروز جلوی دوربین میرود. بازیگر شخصیت ماندگار آقای هالوی سینمای ایران که به همراه تعدادی از تیاتریها با فیلم سینمایی «گاو» و شخصیت مش اسلام وارد سینما شد، در این مدیوم نیز با «پستچی»، «دایره مینا»، «سرایدار»، «جایزه»، «کفشهای میرزا نوروز»، «شیرسنگی»، «جادههای سرد»، «روز باشکوه»، «بوی پیراهن یوسف»، «دیوانهای از قفس پرید»، «شاه خاموش»، «شکارچی شنبه» و «ایران برگر» درخشید.
او که در فیلم «پستچی سه بار در نمیزند» و سریال «میوه ممنوعه» هم با فتحی همکاری کرده این بار برای یک نقش خاص جلوی دوربین حسن فتحی رفته است. بزرگ آقا و سریال «شهرزاد» تجربه اخیر علی نصیریان در عرصه بازیگری است که این روزها با استقبال مخاطب روبرو شده است.
او که به هیچ وجه بزرگ آقا را گاد فادر نمیداند مهمان یک فنجان چای بانیفیلم شد و از «شهرزاد»، همکاریاش با حسن فتحی و اوضاع و احوال فیلمنامه گفت. بخش نخست این گفتوگو پیش روی شماست:
بعد از سریال «میوه ممنوعه» و فیلم سینمایی «پستچی سه بار در نمیزند» این بار با سریال «شهرزاد» با حسن فتحی همکاری کردید و شخصیت (بزرگ آقا) خلق شد؟
– ابتدا تهیهکننده این سریال آقای عفیفه بودند و ایشان عوض شدند. من فیلمنامه را خواندم و به نظرم هم قصه بسیار خوب و کامل بود و هم این شخصیت جالب توجه، کار با آقای فتحی هم با توجه به تجارب قبلی برایم با خاطرات خوبی همراه بود به همین دلیل با کمال میل حاضر شدم کار کنم.
کمتر در کارنامه علی نصیریان نقش خاکستری دیده شده، اصولا ذهنیت مخاطب در مورد شما چیزی جز (بزرگ آقا) است.این نقش را با چه تعریف و ویژگیهایی پذیرفتید؟ و اینکه چطور یک کاراکتر با این ویژگیها میتواند دوست داشتنی از آب در آید؟
– هم خود فیلمنامه و هم در گفتوگوها و نشستهایی که با آقای فتحی داشتیم به این نکته رسیدیم که اصولا آدمیزاد خیلی زیر و بم دارد و نمیتوان به او در زندگی یک زاویه و یک جهت داد. انسان در طول زندگی میتواند جهات مختلفی پیدا کند. به نظرم این نگاه خیلی انسانی و درست هم بود. مساله (بزرگ آقا) هم همین گونه بود. در دستورالعمل استینلاوکسی هم شما میبینید که میگوید اگر شما یک چیز سیاه (در یک شخصیت) پیدا کردید به سراغ نقاط سپیدش بروید و برعکس اگر یک کاراکتر سپید داشتید نقطههای سیاهش را پیدا کنید. در واقع به این تعریف میرسیم که بشر نیروهای شیطانی و رحمانی را توامان با خودش دارد. حالا اینکه کجا کدام حس و نیرو بر آن دیگر غلبه پیدا میکند تعریف کاراکتر را نشان میدهد. خب ضرورتهای زمانه، نوع زندگی، اتفاقات و شرایطی که آن کاراکتر در آن بزرگ شده روی تعریف شخصیت تاثیر میگذارد.
بخصوص در مورد (بزرگ آقا) که ما در رفتار و کردارش به نوعی یک تاریخ، یک گذشته و یک نگاه عمیق را حس میکنیم؟
– بله دقیقا، ما در صحبتهایی که با آقای فتحی هم داشتیم به این نکته رسیدیم. من در مورد شخصیت (بزرگ آقا) هم حس کردم باید مثل هر تجربه دیگری در بازیگری و ایفای هر نقش به سراغ تحقیق و تفکر در مورد این نقش بروم. شناخت کاراکتر، بررسی و پیدا کردن نقاط مختلف نقش از روی فیلمنامه، کنکاش، جستجو و در نهایت تخیل راجع به کاراکتر و البته اتود کردن جزو وظایف یک بازیگر است که من به آن اعتقاد دارم. اتودها پیش از آغاز تصویربرداری، دورخوانی، تمرینها، گپ و گفتها راجع به میزانسن و… شرایط را مهیا میکند تا تو مطلع جلوی دوربین بروی!
به یک تمرین و دورخوانی تیاتری پیش از ضبط هر سکانس اعتقاد دارید؟
– نه به اندازه دورخوانیهای تیاتر، ولی خب اینجا هم یکسری دورخوانی محدود داشتیم. به هر حال هر بازیگری میرود روی نقش وقت میگذارد، کار میکند و تا به نقاطی دست یابد که حالت اجرایی پیدا کند. به هر حال پیدا کردن حالتهای نقش، ریتم شخصیت، ریتم کلی کار و قصه به تمرین احتیاج دارد. اینجا هم ما پیش از ضبط تمرینهای ابتدایی را انجام میدادیم سپس کار با میزانسن و دوربین ضبط میشد.
و در مورد ایفای یک نقش خاکستری…
– اصلا برای من سیاهی و سپیدیهای نقش مطرح نیست. برای من زیر و بمها و پیچیدگیهای انسانی یک شخصیت مطرح است. اینکه این آدم خوب است یا بد، خیلی مطرح نیست به هر حال همه آدمها ویژگیهای مثبت و منفی دارند. من نگاه هالیوودی ندارم که یک کاراکتر را بدمن یا قهرمان و خوب ببینیم. نگاه من به عملکرد شخصیت است و حالا در این عملکرد پیچیدگیهای کاراکتر است که خیلی اهمیت دارد.
در مورد (بزرگ آقا) و رفتارهای متفاوتش در طول قصه با شخصیتهای مختلف از جمله قباد، شهرزاد، دخترش و حتی دستیارش این فرصت به شما داده شد که به پیچیدگیهای این کاراکتر پیش از اجرا دست پیدا کنید؟
ـ بله دقیقا، بزرگ آقا دارای این پیچیدگیها بود و همانطور که شما به درستی اشاره کردید ما از او در تمام لحظات واکنشهای مختلفی در برخورد با کاراکترهای دیگر میبینیم. اینکه یک شخصیت چقدر منفی است و چقدر سپید و اینکه مردم چه نظری راجع به آن دارند واقعا برایم اهمیت ندارد. من در زمان اجرا، آنچه را لازمه نقش است به آن اضافه میکنم و حس نمیکنم چون تا به حال روال کارم این بوده، بیایم فلان نقش را هم مثبت از آب در بیاورم.
یکی از نقدهایی که اصولا بازیگران به فیلمنامهها و البته طراحی شخصیتها دارند نگاه تخت و تک بعدی به کاراکتر است…
ـ بله…
اینجا ما در مورد اکثر شخصیتها (هاشم خان، حشمت، قباد و… و به خصوص بزرگ آقا این نگاه چند بُعدی حس میشود.اما این فاکتور شاید در بازی همه بازیگران محسوس نیست.
ـ بله این نگاه در فیلمنامه سریال «شهرزاد» به قلم خانم نغمه ثمینی و آقای حسن فتحی وجود دارد. در مورد «بزرگ آقا» هم همین زیر و بمها بود که شخصیت را جالب کرد. وگرنه اگر ما او را آدمی میدیدیم که مدام بدی میکند و مدام زور میگوید حتما نمیتوانست جذاب از آب در آید. «
بزرگ آقا» یک شخصیت خاص ایرانی شاید مرتبط با آن دوره زمانی باشد که امروز هم مدل او اصلا دور از دسترس نیست.
ـ بله او یک شخصیت سنتی دارد.
یک کاراکتر سنتی که اصول خودش را در زندگی دارد…
ـ بله واقعا پایبند به اصول خودش است.
و در اصول او نگاه انسانی هم میتوان پیدا کرد؟
ـ بله نمونهاش اتفاقی است که برای او و خانوادهاش رخ داده. او میداند قاتل کیست ولی هیچ اقدامی نمیکند چون هنوز بد بودن آن آدم بهش ثابت نشده است. نمیخواهد اشتباه کند و خون آدم بیگناهی را بریزد. خیلی مراقب است اشتباه نکند…
تماسش با رییس شهربانی در خصوص واقعه 28 مرداد…
ـ بله در آن تماس میگوید. بس کنید چه خبر است؟ ما آمدیم یه کار کنیم شما برگردید سر کار! حالا که برگشتید چه خبرتان است؟! ما او را پایبند یکسری سنت و قاعده میبینم که برای خودش وجود دارد. او معیارهای خاصی در زندگی دارد که بر اساس آن حرکت میکند.
برویم سراغ رابطه حسی شما و نقش «بزرگ آقا»، نگاههای سرد و جدی به شخصیتهایی مثل شهرزاد، گاه گرم و مهربان به قناریهای اتاقش «شما چرا کِز کردید؟»، استایل و نوع حرکت، کم و خلاصه حرف زدنها و…
ـ (میخندد) به هر حال هر بازیگری برای خودش در کار روالی دارد. یادم است یکبار یک نفر از آقای عزت ا… انتظامی پرسید چکار میکنید که اینجوری میشود؟ ایشان گفت والله نمیدانم؟! (میخندد) استاد آن نمیدانم را درست گفت ولی واقعیت این نیست که ایشان نمیداند چکار میکند؟ گاهی اوقات بعضی از رفتارهای ما میرود که از دست خارج شود. بعضی از رفتارها واقعا باطنی است. به قول استاد بزرگ که میگوید به آن طبیعت خلاقانه خودت رجوع کن! آن طبیعت خلاقانه که درون هر هنرمندی وجود دارد و میجوشد، که اگر نباشد و نجوشد هنر شکل نمیگیرد و این اقدامات عملی نمیشود، (در هر رشته هنری) هدایتگر بازیگر است. در واقع راهنماست تا بازیگر بتواند به جایی برسد و نقشی را متفاوت بازی کند. گفتم هر بازیگری برای خودش در اجرای نقش یک روالی دارد، روال و نگاه من این است که برای هر نقشی مثل شاگرد کلاس اول میشوم.
یعنی برای هر نقش؛ بازیگری نقطه سر خط؟
ـ بله دقیقا، چون با یک کار جدید مواجه شدهام پس باید مثل شاگرد کلاس اول که آمده سر درس رفتار کنم. یعنی باید همان مسیر اولیه را طی کنم. انقدر روی نقش فکر میکنم، تمرکز میکنم، اتود میکنم، تخیل و کار و تلاش میکنم تا به یک جایی برسم.
به نظر شما همه بازیگران با همین منوال با نقش برخورد میکنند؟
ـ نمیدانم شاید برخی فکر کنند خب این نقش در فیلمنامه آمده پس باید آن را راحت بازی کنم! همین! ولی من نمیتوانم اینقدر بیخیال باشم! من مطمینم هر بازیگری اگر روی نقش تمرکز کافی و کامل داشته باشد میتواند تمام نقاط ریز و درشت کاراکتر بالا و پایینهای نقش را پیدا و اجرا کند. به هر حال خود اجرا هم مهم است. گاهی در زمان اجرا، نقش، خودش بازیگر را راهنمایی میکند. در واقع اجرا به خود بازیگر حس حالی میدهد که در کارش موثر است. گاهی خود صحنه، یکی از همکاران، یک راهنمایی از سوی کارگردان یک چیزی به بازیگر میدهد که نگاهش را تغییر میدهد. گاهی اوقات اتودهای متفاوت به بازیگر راهکارهای جدید راجع به نقش میدهد. من میخواهم به شما بگویم عزیزم؛ «هنر کار دشواری است» هر کسی این حرفه را سهل بگیرد نمیتواند به مسیر درستی برسد.خیلیها حس میکنند بازیگری یک حرف زدن و راه رفتن است و یا یک دست و بال تکان دادن است!
تمام!؟
ـ (میخندد) در حالی که این گونه نیست! مگر میشود در موسیقی بدون ساز، اثری خلق کرد!؟ معلوم است که نه!! خیلیها فکر میکنند حرف که میتوانند بزنند چون خیلیها، خیلی حرف میزنند! (میخندد) خب چلاق هم که نیستیم راه میرویم، دست و پایمان را هم تکان میدهیم! خب این تعریف بازیگری نیست! وارد شدن به یک شخصیت، تجسم نقش و خلق یک کاراکتر جدید اصلا به این سادگی نیست. بازیگری تلاش میخواهد، تفکر و تخیل میخواهد، نگاه میخواهد، نگاه درونی و بیرونی، در واقع گریم، صحنه، لباس و… کمک میکنند تا بازیگر بتواند به نقش نزدیک شود، به عمق نقش برود و وجوه مختلف کاراکتر را بیرونی کند.
ادامه دارد
تمجيد فتحی از بازی نصيريان
حسن فتحی کارگردان سریال «شهرزاد» که هفته آینده مهمان یک فنجان چای بانی فیلم خواهد بود و این روزها به شدت مشغول تدوین قسمتهای آتی مجموعهاش است. سابقه همکاری با علی نصیریان در سریال «میوه ممنوعه» و فیلم سینمایی «پستچی سه بار در نمیزند» را دارد. کارگردان سریال «شب دهم» وقتی از گپ و گفت بانی فیلم و صرف یک فنجای چای با این بازیگر پیشکسوت مطلع شد درباره او چنین اظهارنظر کرد: «برای من افتخار است که با این هنرمند با اخلاق همکاری میکنم. یک بازیگر بزرگ، منظم، کاربلد، همیشه حاضر سر صحنه، در حال فکر کردن به نقش که به نظر من هر سال بهتر میشود. این حاصل یک زندگی سالم است که علی نصیریان در این سن و سال اینگونه پر انرژی میدرخشد. علی باید امروز الگوی بازیگران جوان سینما و تلویزیون باشد».